Amsterdam | Rijksmuseum 

Door het Rijksmuseum loopt een geliefde fiets- en wandelroute die het Museumplein verbindt met het centrum en waar zich tevens de entree van het museum bevindt. In opdracht van de gemeente Amsterdam ontwikkelde Studio DL samen met installateur Ziut de verlichting voor deze passage, die niet alleen het voet- en fietspad goed verlicht, maar tegelijk het klassieke karakter van dit unieke stuk openbare ruimte benadrukt. 

Ontwerpfase met uitdagingen 

Kenmerkend voor de onderdoorgang van het Rijksmuseum zijn de gewelven. Het lag voor de hand hier aandacht op te vestigen met sfeervolle verlichting. Maar het voet- en fietspad moesten uiteraard veilig verlicht worden. Bovendien was er de uitdaging om de armaturen zowel te laten passen in de klassieke architectuur als bij een hedendaags museum. Ritsert Huijsman, werkzaam bij Studio DL: ‘Het is een uniek stuk openbare ruimte. Het is niet gewoon een tunnel, maar tevens de entree van het Rijksmuseum. We hebben, nadat we samen met Ziut van de gemeente Amsterdam de opdracht kregen om een ontwerp te maken, speciaal voor deze plek een uniek pendelarmatuur ontworpen en geproduceerd.’ 

Daarvan zijn twee varianten ontwikkeld: een voor het fietsersdeel in het midden van de passage, en een compactere voor de voetgangerszones aan weerszijden. Huijsman: ‘Alle lichtbronnen zijn dimbaar, zodat de verlichting zowel overdag als ’s nachts op passende sterkte brandt. Bovendien is hierbij rekening gehouden met de functionaliteit van de verschillende gedeelten, met het tijdstip en met de toetreding van daglicht vanuit het Atrium van het museum in het midden van de onderdoorgang.’ 

Prototype helpt gezamenlijke beslissing 

Voor een optimale, gedragen besluitvorming organiseerden Ziut en Studio DL een proefopstelling met als doel een keuze te maken tussen verschillende ontwerpvarianten en om direct details af te stemmen. Huijsman: ‘Er waren bij dit project veel belanghebbenden, vanuit de gemeente, het museum, de Rijksgebouwendienst en Monumentenzorg. De proef- opstelling zorgde voor een snelle schakeling en het op één lijn brengen van alle partijen. Op de testdag hingen in de passage brandende prototypes van de gemaakte ontwerpen. Onder de aanwezigen waren de betrokken wethouders en stedenbouwkundigen, de welstandcommissie van de gemeente en de voltallige directie van het Rijksmuseum. Gezamenlijk zijn in een constructieve discussie de benodigde keuzes gemaakt. Daarna kon de productie van start.’ Igor Santhagens, projectleider vanuit het Rijksmuseum: ‘De partijen hadden ieder een eigen mening over hoe de verlichting moest worden. Toen het model bij de proefopstelling werd geplaatst, waren we het al eens over het ontwerp. We hebben toen nog wel de details afgestemd. Op een tekening is het ontwerp toch veel minder goed te lezen dan in een proefopstelling.’ 

Binnen strakke deadlines 

Vanwege de harde deadline – de opening door Koningin Beatrix stond lang van tevoren vast – en de vele belanghebbenden was een slagvaardig proces waarbij alle partijen aangehaakt bleven van groot belang. Dit vroeg om goed projectmanagement. De proef met de prototypes vormde daarin een belangrijke stap. Huijsman: ‘Een ander cruciaal onderdeel was de vroegtijdige deelname aan het ontwerpproces door de engineers en toezichthouders van Ziut. Met hun expertise kon al in een vroegtijdig stadium rekening worden gehouden met technische obstakels en mogelijkheden. Hierdoor konden we al vroeg aan de slag met de detaillering, productie en plaatsing. Dankzij deze integrale aanpak zijn de pendelarmaturen voortvarend geproduceerd. Zo is de strakke deadline schijnbaar moeiteloos gehaald.’ ‘Het ontwerp sluit enorm goed aan bij de architectuur van het Rijksmuseum’, zegt Santhagens. ‘De verlichting zorgt ervoor dat de gewelven goed worden verlicht, maar ook de paden eronder. De combinatie tussen die twee is perfect.’